Türkiye’ye Satılmayan Pil

Elektrikli bisiklet, scooter ve moped gibi taşıtlarda Li-ion ve Li-Po piller tercih ediliyor; bunların ithalatı resmi şekilde gerçekleştiriliyor. Fakat son zamanlarda bir de “Türkiye’ye satılmayan pil” başlığıyla sosyal medya ve video izleme platformlarında dikkat çekici bir başlık atılarak bahsedilen başka türde piller de dikkatinizi çekmiş olabilir. Bu piller de elektrikli araçlar için bir diğer seçenek olan LTO yani Lityum Titanat pillerdir. Fakat ortada yanlış olan bazı bilgileri düzeltmek gerekiyor. LTO olarak adlandırılan piller aslında bilinen lityum kimyasallı pillerin bir başka türevidir ve farklı avantaj ve dezavantajlara sahiptir. “Türkiye’ye satılmayan pil” gibi atılan başlıklar ise tamamen tüketiciyi aldatma niyetindedir. Lityum Titanat pilleri Teknoway aracılığıyla kolaylıkla tedarik edebilirsiniz. İnternette kısa bir araştırma yaparak diğer birçok sitede satışa sunulduklarını da kolaylıkla görebilirsiniz. Elbette alışılmış Li-ion ve Li-Po pillerden farklı olarak LTO pillerin de farklı avantaj ve dezavantajları var. Hatta burada yine günümüz için geçerli LiFePO4 pillerden de bahsetmemek olmaz. Tüm pillerin ithalatı için belirli şartları sağlamak gerekmektedir ve bahsettiğimiz tüm pillerin resmi ithalatı vardır. Dolayısıyla “Türkiye’de satılmayan pil” haberlerine itibar etmemenizi öneririz.

Şu anda günümüzde elektrikli taşıtlarda Li-ion, Li-Po, LiFePO4 ve LTO gibi batarya tiplerinin kullanımı yaygındır. Geleceğin pil teknolojisi olarak gösterilen LiFePO4 Lityum-Demir ve Fosfat bileşiminden oluşuyor ve döngü ömürlerinin 10 bine kadar yaklaşması ile uzun bir kullanım ömrü sunuyor. LiFePO4 piller ayrıca tüm doluluk seviyelerinde aynı voltaj değerini sunabilme gibi avantajlara sahiptir ancak depolama kapasitesi olarak şu anda LiFePO4 piller Li-ion’un gerisindedir. Yani LiFePO4 piller birim hacimde Li-ion’a göre daha az güç depolaması yapabilirler. Bu nedenle yer sorunu olmayan elektrikli taşıtlarda daha fazla tercih edilmekteler. Li-ion ile Li-Po arasındaki farklar da kullanım alanına göre Li-Po’yu daha avantajlı hale getirebilmektedir. Li-Po bataryalar sıcak ortamlarda Li-ion’a göre daha verimli çalışmaktadır ve ancak daha dikkatli bir kullanım gerektirirler; yani daha risklidirler. Bunun dışında Li-Po bataryaların şarj süreleri de Li-ion’a göre daha uzun süreli olmaktadır. Elbette teknoloji geliştiğinde daha iyi değerlerin elde edilebilmesi mümkün. LTO bataryalar ise tüm diğer çeşitlerden farklı avantaj ve tabii dezavantajlara sahip.

Türkiye’ye Satılmayan Pil: LTO (Lityum Titanat)

Türkiye’ye satılmayan pil olarak bahsedilen ancak bu durumun doğru olmadığından bahsettiğimiz LTO (Lityum Titanat) piller oturmuş bir teknolojiye sahiptir. Öyle ki bugün Mitsubishi ve Honda bazı araç modellerinde bu pilleri kullanmaktadır. Ayrıca birçok otobüs gibi araçlarda da tercih edilmektedir. Peki, neden Türkiye’de şu ana kadar LTO bataryalı ürünler fazla görülmedi diyebilirsiniz. Bunun nedeni de hem teknolojinin fazla bilinmemesi, hem de ticari olarak henüz tam anlamıyla karlı olmayışı olarak açıklanabilir. Günümüzde ise artık yavaş yavaş da olsa LTO piller kolay bir şekilde ulaşılabilir durumda. Hatta yerine göre Li-ion, Li-PO ve LiFePO4’e göre çok daha verimli de olabilierler. LTO pillerin avantaj ve dezavantajları en merak edilen konular arasında. Öncelikle sayısal bazı verilerle LTO pilleri ele almak gerekiyor. LTO piller bugün dünyanın en uzun döngü ömürlü pili olarak ifade edilebilir çünkü yaklaşık olarak 16 bin döngü ömrü sunmaktalar. Yani 16 bin kez doldurulup boşaltılabilirler. En iyi olan LiFePO4 pillerde bile bu rakam henüz 10 binlere anca gelebilmiş durumda. Li-ion’da ise teorik olarak 6 bin rakamları sunan modelleri görebiliyoruz. Her gün bir kere şarjı bitirilse bile basit matematik hesabıyla bir LTO pilin 16 bin gün kullanılabileceğinden bahsedebiliriz; bu da 43 yıl demek oluyor ki bir otomobilin neredeyse ömrü bu zamandan önce çoktan tükenmiş oluyor.

LTO pil olarak 40A depolama kapasitesine sahip bir batarya modelini örnek alalım. LTO teknolojisi tipik olarak 2.3V gerilim sunar yani bu açıdan diğer pil teknolojilerinin gerisindedir ve bu tarz bir bataryanın ağırlığı 1200 gram gibi ciddi bir seviyededir. 6 Ah depolama kapasitesine sahip olan bir LiFePO4 batarya ise 140 gramdır ve aynı depolama kapasitesi için yedi tane kullanılması gerekir desek yaklaşık bir kilogramlık bir ağırlık ortaya çıkıyor. Yani LTO piller aynı depolama alanını çok daha büyük bir ağırlıkta sunarlar ve voltaj olarak da daha yüksek bir değer sunabilmeleri için daha fazla seri bağlanmaları gerekir. Dolayısıyla elektrikli scooter, bisiklet gibi taşıtlar için henüz tam anlamıyla uygun değillerdir fakat moped buna dahil otomobiller ve otobüsler için elbette ki mantıklı olabilirler. Li-ion pillerde ise aynı kapasite her biri 50 gram olan pillerle 350 gramda sağlanabiliyor ve voltaj avantajı da var. Dolayısıyla Li-ion halen günümüzde “taşınabilir elektrikli taşıtlar” için en iyi seçenekler arasında. Özellikle son dönemlerde maliyet olarak LTO pillerin mantıklı seviyelere gelmesi projelerde ve karavan-tekne odaklı işlerde, güneş panellerinden alınan enerjinin depolanmasında tercih sebebi olmasını sağlamıştır.

LTO (Lityum Titanat) Pil Avantaj ve Dezavantajları

Ağırlık konusu bir dezavantaj. Voltaj konusu da bir dezavantaj ancak sunulan avantajlar LTO’nun ilerleyen günlerde adını oldukça sık şekilde duymamızı sağlayacak türden. LTO piller günümüzün en güvenli pili hangisi sorusuna cevap niteliğindedir. Yanmaz ve ıslansa ve delinse dahi kısa devre yaparak patlamaz özelliktedirler. Bunun dışında en uzun döngü ömürlerine sahip olmasından bahsettik; ayrıca 240A beslemeyle bile şarj olabilmektedir. Yani 40Ah kapasiteli bir batarya bu hesapla teorik olarak 6 dakikada tam olarak dolabilmektedir ki bu da mucize bir değerdir. Elektrikli aracının bu denli hızlı bir sürede şarj olmasına kim hayır diyebilir ki? Otobüs veya tramvay gibi toplu taşıma araçlarında da beklemeden şarj imkanı bulunması özellikle ek taşıt alma gereksinimini ortadan kaldıracağı için; ayrıca döngü ömrü konusunda 16 bin değerine her bir LTO pilin çok rahat bir şekilde ulaşabilmesi tüm dezavantajların önüne geçilebilmesini sağlıyor. Birim hacimdeki depolama alanı bahsettiğimiz gibi şu anda bazı “taşınabilir” elektrikli taşıtların kullanımına uygun değil. Seri bağlantılarla birden fazla batarya kullanımı ağırlığın son derece ile artmasını sağlayacak çünkü motorların ihtiyaç duyduğu voltajı sağlayabilmek için en azından 15 tane bataryanın seri bağlanması şart. Bu da 66 mm x 160 mm boyutlardaki LTO bataryaların çok ciddi bir yer kaplayabileceği anlamına geliyor. Tabii ki otomobil ve otobüs gibi araçlarda kaput alında kullanım için bu değerler sorun olmayacaktır. Şu anda piyasada satılan ürünlere bakıldığında 25 bin döngü ömrüne sahip bataryaların olduğunu da görüyoruz ki bunlar da neredeyse bir insanın ömrü ile eşdeğer denebilir. Yani Lityum Titanat ömrü bitmeyen pil desek yanlış olmaz.

Modifiye düşünüldüğünde yani kullandığınız elektrikli moped’de mevcut bataryaların sökülüp aynı hacme LTO batarya sığdırılmaya çalışıldığı hesaplanırsa menzil olarak üçte birine düşebileceğinizi söyleyelim. Çünkü hem düşük voltajlı, hem de birim hacimde daha az depolama yapabilen bir batarya çeşidinden bahsediyoruz. LTO ile ilgili bu yazıda akla gelen birçok soruya cevap verdik. Avantaj ve dezavantajlarından bahsettik ve son olarak fiyatlardan da bahsetmek gerekir. Satışta olan 2.3V ve 40 Ah kapasiteli bir LTO batarya şu an için 200 USD düzeyinde bir fiyat etiketine sahip ki pahalı denebilir.